DKMP Genel Müdürlüğünden edindiği bilgiye göre, kuşların korunması ve takibi amacıyla çeşitli yöntemlerden yararlanılıyor.
Kuşların bireysel olarak tanınmasını, gerektiğinde morfometrik ve diğer ölçümlerin yapılmasını sağlamak maksadıyla kuşun yakalanıp tür, yaş ve cinsiyet gibi bilgilerinin kayıt edildikten sonra bacağına halka takılması işlemine halkalama deniliyor. Bu yöntemle kuşların türlerinin göç stratejileri, konaklama, kışlama ve üreme alanları, göç takvimleri, fizyolojileri, popülasyon dinamikleri araştırılıyor.
Türkiye’de kuş halkalama çalışmaları, ornitoloji (kuş bilimi) araştırmalarında önemli yer tutuyor. Bilimsel araştırma yöntemi olan kuş halkalama ve markalama çalışmalarına, Genel Müdürlük tarafından izin veriliyor.
9 yılda yaklaşık 190 türden 178 bin 941 kuş
Ulusal düzeyde bir halkalama programı için girişimler, Kuş Araştırmaları Derneği (KAD) tarafından Mayıs 2001’de başlatıldı. Mart 2002’de ise DKMP, ODTÜ Biyoloji Bölümü ve KAD arasında imzalanan işbirliği protokolü ile Ulusal Halkalama Programı (UHP) başlatıldı. UHP kapsamında ODTÜ kampüsündeki halkalamalardan sonra 2002 yılında Samsun Kızılırmak Deltası’ndaki halkalama faaliyetleri başlatıldı ve bu çalışma, Ondokuz Mayıs Üniversitesi bünyesinde yürütülüyor.
Türkiye’deki 4 kuş halkalama istasyonundan Samsun’daki Cernek, Iğdır’daki Aras, Ankara’daki Eymir ve Antalya’daki Boğazkent aktif olarak çalışmalarını sürdürüyor.
Ülke genelinde DKMP tarafından koordine edilen çalışmalar sonucu 9 yılda yaklaşık 190 türden 178 bin 941 kuşun halkalanma çalışması yapıldı.
262 yavru flamingo halkalandı
Genel Müdürlük, kuş türlerine yönelik halkalama istasyonları dışında yürüttüğü çalışmalarla Türkiye’deki kelaynakların yok oluş sürecini durdurdu. Göç dönemi öncesinde istasyona alınan kelaynaklar sadece üreme dönemlerinde serbest bırakılıyor. Kelaynakları halkalama işlemleri özel halkacı lisansına sahip Genel Müdürlük görevlileri veterinerler tarafından yapılıyor.
Üreme mevsimi sonrası kafeslere alınan erişkin kelaynak kuşları taramadan geçiriliyor. Geçen yıl üreme sezonunda yeni doğan toplam 57 yavru kelaynağın biyometrik ölçüleri, cinsiyet ile genetik çalışmalar için örnekleri alındı ve halkalama çalışması yapıldı.
Ayrıca İzmir Gediz Deltası’nda, Genel Müdürlük, Ankara ve Ege üniversiteleri ile Uluslararası Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) işbirliğiyle geçen yıl flamingolara yönelik halkalama çalışmaları gerçekleştirdi. Bu çalışmalarla 262 yavru flamingodan tüy ve parazit örnekleri alınarak hem metal hem de plastik halka takıldı.
Ulusal Turna Eylem Planı
Türkiye’de nesli tehlike altında olan türler için eylem planı da uygulanmaya devam ediliyor. “Ulusal Turna Eylem Planı”nın 2020-2024 yıllarını kapsayan ikinci uygulama döneminde, turna popülasyonu ve yaşam alanlarının korunması için çalışmalar yapılıyor.
Eylem planı kapsamında turnaların üreme, beslenme ve kışlama alanları tespit edilerek halkalama çalışmaları ve uydu vericilerle bu kuşlar takip altına alındı. Söz konusu çalışmalarla 27’si geçen yıl olmak üzere halkalanan toplam 152 turna izleniyor.
